Bielcza

Sołtys Sołectwa Bielcza

Angelina Klara

Członkowie Rady Sołeckiej:

____________________________________

HISTORIA

Sąsiadująca od południa z Borzęcinem Bielcza to średniej wielkości wieś, rozciągająca się na powierzchni 17 km² od Uszwicy po ginącą w radłowskich lasach granicę z wsią Wierzchosławice, licząca obecnie ponad 1620 mieszkańców.

Czasu jej powstania nie znamy. Według Jana Długosza istniała już w 1086 r. i już wtedy należała do parafii w Radłowie. Ale wsią w pełnym tego słowa znaczeniu ta pierwotna śródleśna osada stała się zapewne dopiero po przekazaniu przez króla Władysława Łokietka kapitule krakowskiej monarszej części Puszczy Radłowskiej, na terenie której się ona znajdowała.

Stało się to być może około 1330 r. za sprawą bpa Jana Grota, który miał lokować ją na prawie polskim lub niemieckim prawie czynszowym (średzkim), a najpóźniej przed 1412 r., w którym to w jednym z dokumentów pojawiła się wzmianka o niejakiej Małgorzacie wdowie po jej sołtysie Wawrzyńcu. W obecnym zaś kształcie zaczęła formować się dopiero po drugiej z kolei lokacji na prawie magdeburskim, dokonanej w 1450 r. za sprawą bpa Zbigniewa Oleśnickiego.

Na jego też polecenie w północno-zachodniej części powstał folwark, wchodzący wraz z nią w skład radłowskiego klucza dóbr biskupich, którym zawiadywali kolejni ich starostowie, a w późniejszych czasach wywodzący się z okolicznej szlachty zarządcy. Od tego czasu aż do 1820 r. dzieliła los z innymi wsiami tego klucza. Ale w tym czasie zdołała obrosnąć w siedem przysiółków: Biedacz, Granice Bieleckie, Grądy, Góry, Olszyna, Uleś i Waryś oraz dorobić się młyna, cegielni i karczmy.

Trzeba też wiedzieć, iż w 2 połowie XV w, to w Bielczy właśnie odbywały się sądy gajone (w 1486 r. jako sędzia odnotowany został jej sołtys Maciej Zakowicz), jak i to, że w 2 połowie XIX w. była w niej należąca do parafii w Borzęcinie kaplica mszalna, która od 1904 r. podniesiona została do godności niezależnej ekspozytury, jednoklasowa szkoła i oddział ochotniczej straży pożarnej. Pierwszym murowanym budynkiem była w niej dopiero zbudowana w 1904 r. roku plebania. Kolejnym zaś był wzniesiony w latach 1906-1909 neogotycki kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Anielskiej.

Wsią parafialną została jednak Bielcza w 1925 r. Dzisiaj o piętnastowiecznej metryce Bielczy zaświadcza przede wszystkim jej układ przestrzenny typowej ulicówki o ciągnących się po obu stronach jej głównej ulicy długimi na trzy kilometry łańcuchami zagród i należącymi do nich wąskimi pasmami niw, będących pogłosem polokacyjnych jeszcze łanów piętnastowiecznych osadniczych. Świadectwem jej historii i zachodzących przez wieki jej przeobrażeń jest przebieg dróg i drewniana zabudowa znaczącej części siedlisk.

Zachowały się w niej bowiem aż 33 typowe dla bocheńsko-brzeskiej części Powiśla zabytkowe drewniane domy mieszkalne z końca XIX i pierwszej ćwierci XX w. i niemal tyle samo drewnianych budynków gospodarczych. A nadto jej historyczne oblicze dopełnia stojący w zachodniej części wsi ceglany neogotycki kościół parafialny. Jest też w niej kamiennych figur i krzyży, z których jedną wykonał około 1870 r. sam Adeodat Martyński z Borzęcina.